2. Anglia cz. 2

1) Colen Campbell, Vitruvius Britannicus, 1715-1725 (I-III tom), zawartość i znaczenie publikacji.

Na początku XVIII wieku w architekturze angielskiej nastąpił ważny zwrot. Młoda generacja architektów gwałtownie zwróciła się przeciwko barokowemu patosowi, który reprezentowała architektura XVII wieku, a zwłaszcza dzieła Christophera Wrena. Zaczęto poszukiwać formuły architektury wolnej od płaskiej powierzchowności, "opartej na prawdzie i naturze".

W 1715 i 1717 r. Ukazały się oba tomy dzieła Vitruvius Britannicus. Zawierały one sztychy klasycznych, brytyjskich budowli (I- 100 sztychów) i przekład Quattro Libri dell'Architectura Palladia (II). Obie publikacje wydał Colen Campbell i dedykował Jerzemu I. Nieco później, w 1727r., opublikowano rysunki cenionego angielskiego architekta renesansowego Inigo Jonesa w opracowaniu Williama Kenta.

Obaj, Campbell i Kent, należeli do intelektualnego kręgu miłośnika sztuki i architekta Richarda Boyle'a, trzeciego earla Burlington, przywódcy ruchu neopalladiańskiego. Celem ruchu był powrót do "prawdziwych i szlachetnych reguł", które, jak sądzono, urzeczywistniał antyk a interpretacji Palladia i dziełach Inigo Jonesa.

Wanstead House dla Richarda Childa – nowość, willa wolnostojąca bez zaplecza gospodarczego, możnowładcy zarabiają pieniądze w koloniach, np. W Anglii inwestują tylko w ziemię; sale bilardowe, biblioteka, ale nie ma stajni;

2) Angielskie wydania Palladia, Ksiąg dziesięć….” 1715-20 (tlum. Giacomo Leoni), 1728 (C. Campbell), 1733-35 (B.Cole, E.Hoppus), 1738 (Isaak Ware, dokladne tłum.), 1726 tłumaczenie Alberiego

Giacomo Leoni (1686-1746), wenecjanin przybyły do Londynu ok. 1713 r. z dworu elektora Palatynatu w Dusseldorfie. Leoni, który dzięki udziałowi w dynamicznie rozwijającym się rynku publikacji architektonicznych (zredagował m.in. angielskie wydanie traktatu Andrei Palladia w 1715 r. i Leona Battisy Albertiego w 1726 r.) zaaklimatyzował się, decydując się pozostać w Londynie, pomimo pogarszających się warunków pracy dla artystów przybyłych z Włoch.

B.Cole, E.Hoppus – tłumaczenie czterech ksiąg o architekturze Palladia, zawierał 222 sztychy miedziorytnicze.

Isaak Ware - był niezadowolony z pierwszego tłumaczenia angielskiego Andrea Palladia w I Quattro Libri dell'Architettura, przekład Giacomo Leoniego), a w szczególności ilustracjami Leoniego. W 1738 opublikowano jego tłumaczenie, ilustrowane własnymi rycinami. Tłumaczenie zadedykował lordowi Burlingtonowi.

3) Richard Boyle, 3rd Earl of Burlington (1694-1753) i William Kent (ok. 1685-1748) – propagatorzy nowego stylu

Burlington – inspirował się antykiem, był dwukrotnie w Rzymie; miał kolekcję rysunków Palladia zakupioną w Vicenzie;

Dom własny Burlingtona przy Piccadily, Londyn – pierwszy przykład palladianizmu w stolicy;

Chiswick House (Middlesex, 1725-29) – przypomina, choćby ze względu na skromne rozmiary, wille rejonu Veneto. Rzut oparty na kwadracie, w który wpisany został oktagon, nawiązuje do Villa Rotonda Palladia. William Kent wyposażył wnętrze w dużej mierze według wzorów Jonesa, który z kolei swobodnie przekształcił pomysły Palladia.

Council House, 1729-30 – motywy z term rzymskich, kolumnada – nawiązanie do wschodniej elewacji Luwru; Dom Rady – bardzo uproszczone wzorce palladiańskie, krok w stronę modernizmu;

Assembly Rooms, sala balowa, York, 1731-32. Burlington i Kent

Council House. Chichester, 1729-30 – bardzo aklasyczne, powtarzalne, bez hierarchii kondygnacji, bez centrum, niezrealizowane, tylko amator w tamtym czasie mógł tak zaprojektować.

Wzorce – grafiki z przerysami szkiców term rzymskich Palladia, opis świątyni Salomona, doryckie świątynie sycylijskie, więzienia, architektura parkowa, rzadko pałac, rzymskie pałace cesarskie; w nurcie nadal jest ważny tradycyjny, angielski, wysoki hall;

4) Przykłady założeń palladiańskich.

- wariacje willi Rotonda, wariacje innych willi Palladia;

- kolorowe, bardzo bogate wnętrza, postbarokowe, dopiero bracia Adam zmieniają tę modę.

William Kent – Holkham House (z lordem Burlingtonem) dla Thomasa Coke'a, ok. 1726/34-64 – w Europie nikt tak nie projektuje; westybul, rzymskie wpływy; zewnętrzna forma bardzo palladiańska;

Robert Morris – Wilton House, most Palladia, lord Pembroke

James Gibbs – katolik, jego wzornik spopularyzował typ angielskiego kościoła, czerpał z baroku włoskiego;

Radcliffe Camera, Oxford, 1739-49, nurt manierystyczny z Włoch, centralne wnętrze, rustyka;

Obok klasycznego ideału piękna, otwarcie na inne światy kulturowe i estetyczne, gotyk, Chiny, Japonia; orient – szczególnie w ogrodach; projekty gotycko-chińskie, ale nie powstały.

5) Palladiańska siedziba wiejska – wyrazem nowego światopoglądu angielskiej szlachty.

W latach po "Glorious Revolution" 1688/89 coraz większe wpływy zykiwali występujący przeciwko manarchicznemu absolutyzmowi wigowie, którzy po wstąpieniu na tron dynastii hanowerskiej w 1714 roku przez dziesięciolecia wystawiali własnego premiera. Kiedy w polityce doszło do głosu ziemiaństwo i bogate mieszczaństwo, ponownie zmieniły się wyobrażenia związane z reprezentacyjną funkcją architektury.

Wiejskie rezydencje Campbella dostarczały wzorców dla budownictwa świeckiego w Anglii w I poł. XVIII w. W niekiedy oschłych formach modyfikuje się co rusz motywy antyczne: wyraźne, symetryczne rzuty pionowe, harmonijne proporcje, portyki świątynne, kolumnady i zwieńczone kopułą pomieszczenia centralne przywołują na myśl w ciągle nowych kombinacjach dzieła Palladia.

Klasyczna forma i tradycja narodowa stanowiły więc parametry, które miały określać architekturę angielską w następnych dziesięcioleciach;