Historyczno-sztucznie: Katedra w Šibeniku (Szybeniku), Chorwacja

Katedra w Šibeniku jest jednym z najważniejszych dzieł okresu gotyku weneckiego i wczesnego renesansu w Chorwacji.

Budowa tej świątyni była kilka razy przerywana i w sumie mieściła się w latach od 1402 i 1431 do roku 1536. Najstarsze partie (od 1431 do 1441 roku) były częściowo wykonane pod kierownictwem Jerzego Dalmatyńczyka w duchu kwiecistego gotyku weneckiego. Za fazę późniejszą odpowiadał przedstawiciel wczesnorenesansowej dalmatyńskiej architektury - Mikołaj Florentyczyk (Niccolo Fiorentino). Całość tworzy jednak spójne, harmonijne dzieło.

Katedra w Šibeniku jest jednym z najważniejszych dzieł okresu gotyku weneckiego i wczesnego renesansu w Chorwacji. Powstała wyłącznie z kamienia wraz ze sklepieniami.

Nie jest wiadomo, jak wyglądał pierwotny plan kościoła, który zaczęto budować w 1431 roku na miejscu starszego kościoła św. Jakuba. Prawdopodobnie miał to być kościół trójnawowy, którego nawy boczne byłyby przykryte sklepieniami gotyckimi, a nawa główna drewnianym stropem. Głównym architektem w tym czasie był Antonio di Pier Paolo Busato. Fragmenty architektury, jak i dekoracji świadczą o zapóźnieniu i powtarzalności form prowincjonalnych początku XV w.

Portal zachodni

W 1441 roku komitet budowy katedry zawarł w Wenecji umowę z Jerzym Dalmatyńczykiem (zwany też Georgius Mathaei Dalmaticus lub Giorgio da Sebenico) z Zadaru w sprawie dalszej budowy świątyni. Miał być kierownikiem całej budowy, ale także dostarczać plany, jak i sam wykonywać prace architektoniczne i rzeźbiarskie.

Jerzy Dalmatyńczyk kształcił się w Wenecji, gdzie współpracował z braćmi Giovanni i Bartolomeo Bon przy wykonaniu Porta delia Carta (1438-1442) mieszczącej się między kościołem św. Marka a Pałacem Dożów. Stamtąd został wezwany do budowy katedry. Należał on do pokolenia twórców i głównych przedstawicieli późnej fazy kwiecistego gotyku weneckiego.

Portal zachodni - ozdobiony figurami Chrystusa i apostołów;

Katedra została wykończona przez MikołajaFlorentczyka i jego następców. Sama koncepcja jest jednak dziełem Jerzego Dalmatyńczyka - prawdopodobnie zaprojektował on również kopułę wspartą na filarach, zmieniając przy tym pierwotny plan.

Architekt podniósł też wysokość nawy głównej przez umieszczenie nad wysokimi łukami gotyckimi szerokiego wieńca-gzymsu z dwóch rzędów liści. Nad wieńcem wnętrze obiega galeria tryforiów i nad nimi wznoszą się dopiero ściany nawy głównej. Podwyższono również prezbiterium. Baptysterium umieszczono pod południową apsydą wykorzystując nierówności terenu.

Artysta wykonał nad cokołem apsyd fryz składający się z 74 głów naturalnej wielkości, częściowo zostały one powtórzone w kościele św. Franciszka w Ankonie. Nie wszystkie z nich zachowały się w stanie oryginalnym do dnia dzisiejszego (niektóre pochodzą z XIX wieku). Znajdują tu się nawet typy głów antycznych, a poza tym ludowe, jak i miejscowe dalmatyńskie.