Wstęp - renesans;

Kształtowanie renesansu - dwie różne drogi: 

1.  rozwój nauki i humanistycznego poglądu, (głównie Włochy); 
2.  potrzeba odnowy religijnej (głównie Europa Półn.);

- Włochy: nowe koncepcje wartości człowieka i jego zadań w życiu doczesnym; humanizm;

- Północ: prąd devotio moderna, akcentujący wartość indywidualnego, mistycznego przeżycia Boga;

- cechy wspólne dla całego renesansu: harmonia człowieka, natury i Boga; oddalanie się od szczegółowego opisywania ku tworzeniu związków przestrzennych;

- wiek XV - czas wojen, ostrych konfliktów politycznych, społecznych i religijnych; 

kościół przeżywa głęboki spadek autorytetu (wielka schizma - formalnie zakończona w 1417 roku, ale odradza się w 1439-49, kończy ją na dobre sobór trydencki); 

• 1415 - na soborze w Konstancji spalono Jana Husa, 
• 1431 - spłonęła w Rouen Joanna d'Arc,
• 1498 we Florencji Girolamo Savonarola; 

• Do 1453 roku toczy się wojna stuletnia pomiędzy Anglią a Francją; 
• Turcy zdobywają Konstantynopol, zamykając drogę na Wschód; 
• powstania chłopów w Niemczech, pospólstwa w Paryżu, tkaczy we Florencji;

- Włochy - w siłę wzrastają Florencja (zdobywa dostęp do morza) i Wenecja (największe terytorialnie państwo na półn.) oraz państwo kościelne, wzmacniające swój prestiż; istotną rolę odgrywa również: Mediolan i Neapol; Florencja (od 1434 roku władza bankierskiego rodu Medyceuszów - rozwój prywatnego mecenatu (Cosimo de Medici));

- Węgry - władza Macieja Korwina, powiązanie z Włochami, artyści toskańscy;

- 1414 r. - odnaleziono w bibliotece klasztoru na Monte Casino kopię z IX wieku Witruwiusza (O arch. ksiąg dziesięć); rok później znaleziono w Sankt Gallen pełny egzemplarz;

• rozwija się mecenat świecki;
• eksperymenty związane z perspektywą - przede wszystkim malarstwo florenckie;
• k. XV wieku Niderlandy - perspektywa intuicyjna;
• renesans potrafi łączyć chrześcijaństwo z antykiem i mitologią;
• poznawanie Boga poprzez symbole: rzeczy widzialne są symbolami świata niewidzialnego - matematyka, geometria.