Historyczno-sztucznie: 27. Plateresco

W końcu XV w. następuje połączenie:

styl mudejar;
elementy gotyckie;
elementy renesansowe przychodzące z Italii (medaliony, pilastry, groteski, nisze itp.);

Razem tworzą styl o rozrzutnej dekoracji, łączący mauretańską sztukę ornamentowanych płaszczyzn z włoskim zmysłem plastycznym. Styl ten nazywany jest plateresco. Nazwa pochodzi od sposobu opracowania i dekoracji płaszczyzn kamienia, starannie cyzelowanych na całej powierzchni, co przywodzi na myśl analogię do techniki złotników – plateros.

W XVI wieku styl rozpowszechnia się w całej Hiszpanii. Dekoracja nie wpływa jednak na strukturę architektoniczną budowli. Styl plateresco bliski jest późnogotyckiemu stylowi izabelińskiemu. Miał też zasadniczy wpływ na kształtowanie się churrigueryzmu.

Szczyt swój rozwinął za panowania Karola I, zwłaszcza w Salamance, ale także w innych miastach na Półwyspie Iberyjskim, jak Leon i Burgos, ale także na terenie Nowej Hiszpanii – Meksyk.

Nazwa plateresco została użyta po raz pierwszy w XVII wieku, przez sewilskiego historyka, zastosował on ją do opisu zakrystii katedry w Sewilli.

Cechy:

bardzo bogata dekoracja płaszczyzn;
duże nagromadzenie zawiłych, mocno zagęszczonych i nieregularnych ornamentów;
główne elementy zdobiące: kandelabrowe kolumny, motywy heraldyczne, medaliony z podobiznami sławnych osobistości, wieżyczki, wykusze, rzeźbione płyciny, ażurowe elementy, np. balustrady, łuki o zróżnicowanych i skomplikowanych krzywiznach;

Architekci i artyści:

Diego Alcazar
Alonso de Covarrubias
Martin Gainza
Rodrigo Gil de Honta?ón - Alcalá de Henares Uniwersytet, Pałac Arcybiskupi (1533-1560);
Gil Siloam
Andrew Vandelvira
Diego de Riano - Fasada ratusza w Sewilli;
Siloam Diego (Diego de Siloe) - katedra w Burgos (Puerta de la Pellejería);
Vasco de la Zarza

Alcalá de Henares Uniwersytet:

Fasada ratusza w Sewilli:

Katedra w Burgos (Puerta de la Pellejería):

Większość budowli świeckich i spora część kościołów z pierwszej połowy XVI w. należy do tego kierunku.

W stylu plateresco utrzymany jest bogaty wystrój dziedzińców wewnętrznych w zamożnych domach mieszczańskich, jak Casa de Miranda w Burgos, Casa Zaporta w Saragossie, Dom Muszli w Salamance (Casa de las Conchas).

Casa de Miranda w Burgos:

Casa Zaporta w Saragossie:

Dom Muszli w Salamance (Casa de las Conchas):

Najbardziej interesującym przykładem jest Uniwersytet w Salamance. Powierzchnię fasady o podziałach pilastrowych pokrywa bogata reliefowa dekoracja, złożona z motywów liści i tarcz heraldycznych. Pośród tych ozdób ukryto wizerunek żaby, który ma przynosić szczęście każdemu, kto zauważy go bez niczyjej pomocy. Całość zwieńczona jest ażurowym fryzem i ostrymi pinaklami. Zdobienia są niezwykle bogate, wszystko jednak podporządkowane jest idealnej symetrii.

Warto wspomnieć też o "Las Escuelas Menores" (Salamanca), do którego prowadzi podwójna arkada wsparta na jednym słupie. Dekoracja trzech portali zawdzięcza wiele tematom o charakterze heraldycznym oraz ażurowości fryzu. Patio jest jednym z pierwszych przykładów arkad o przeciwłukowych krzywiznach, stanowiących jeden z podstawowych elementów plateresco: