4. Albrecht Altdorfer

Albrecht Altdorfer (ur. ok. 1480 w Ratyzbonie lub Altdorfie, zm. 12 lutego 1538 w Ratyzbonie) – niemiecki malarz, grafik i architekt. Syn malarza Ulricha Altdorfera, wypracował styl wyróżniający się niezwykłą dbałością o najdrobniejsze szczegóły kompozycji.

W 1505 roku przeniósł się do Ratyzbony, gdzie stał się osobą publiczną, działając jako członek rady miejskiej, a następnie od 1526 także architekt miejski.

W 1509 roku rozpoczął pracę nad obrazem ołtarzowym do austriackiego klasztoru Sankt Florian koło Linzu (Ołtarz św. Floriana), ukończonym w 1516 r., a następnie podzielonym na części.

Męczeństwo św. Floriana

Artysta stopniowo zaczął skłaniać się ku monumentalności. Charakterystycznym elementem twórczości Altdorfera były kompozycje pejzażowe, które z czasem zyskały rangę samodzielnego tematu jako jedne z pierwszych przedstawień czystego krajobrazu w sztuce europejskiej. 

Krajobraz doliny Dunaju z zamkiem Worth (1520-1525)

Altdorfer został uznany za jednego z czołowych przedstawicieli szkoły naddunajskiej, grupy malarzy austriackich, niemieckich i szwajcarskich działających głównie w Ratyzbonie i Wiedniu, specjalizujących się w realistycznym odtwarzaniu natury.

Obok innych twórców niemieckich: braci Albrechta i Hansa Durera, Burghmaira, Cranacha i Baldunga, wykonywał zlecone przez cesarza Maksymiliana w 1515 roku w Innsbrucku rysunki do drzeworytów do dekoracji papierowego łuku triumfalnego (m.in. Pochód triumfalny) oraz piękne rysunkowe marginalia do Modlitewnika. 

Św. Jerzy (1511)

Osiągnąwszy dobrobyt i wysoki status społeczny, zaangażował się w politykę. W latach 20., w okresie nasilenia się niepokojów religijno-moralnych wywołanych reformacją, zajmował się głównie budownictwem, w mniejszym stopniu malarstwem. W obrazach z tych lat przeważa zainteresowanie perspektywą i architekturą.

Późniejsze dzieła artysty odzwierciedlały jego własne wątpliwości, nierozstrzygnięty spór pomiędzy katolicyzmem a odnową luterańską.

Chrystus żegna matkę (ok.1520)

Portret kobiety (1522)

Narodziny Anny (1525)

Zuzanna i starcy (1526)

Ostatnim dziełem Altdorfera były freski w pałacu biskupim w Ratyzbonie, które uległy uszkodzeniu wskutek pożaru. Pragnąc nadać swojej rezydencji charakter „klasyczny”, książę Wilhelm IV Bawarski zatrudnił humanistę i grupę malarzy, zlecając im wykonanie dwóch cykli malowideł historycznych, poświęconych bohaterom starożytnym. Altdorfer miał namalować bitwę pod Issos (333 rok p.n.e.), w której Aleksander Macedoński pokonał króla Persji Dariusza. Zamówienie na obraz przypadło na okres krwawych walk w Europie, tak więc zwycięstwo „Greka” Aleksandra nad „wschodnim” Dariuszem mogło być odczytane jako metafora częstych wojen z Turkami. Tumult walki przedstawiony jest na tle wspaniałego panoramicznego krajobrazu inspirowanego realnym pejzażem okolic Salzburga. Walce ludzi towarzyszą dramatyczne zmagania na chmurnym i groźnie błyskającym niebie zachodzącego słońca i wschodzącego księżyca, symbolicznie przesuwając ziemską walkę w kosmiczny wymiar potęg natury.

Bitwa Aleksandra Wielkiego z Dariuszem (1528-1529)

Detal