Historyczno-sztucznie: 5. Francja cz. 2

FRANCJA EPOKI LUDWIKA XVI – 1754 (1774-1792) 1793 – DOJRZAŁY KLASYCYZM I ARCHITEKTURA REWOLUCYJNA

Architektura rewolucyjna – termin stosowany przez Kaufmanna; końcowa faza klasycyzmu – surowa, czysta geometria, antyk, ale nowa ekspresja; monumentalna, prosta, architektura elementarna;

Pod wpływem oświecenia francuscy architekci końca XVIII wieku, a zwłaszcza Ledoux pragnęli, aby dzieło architektury "przemówiło": jego typ, forma i dekoracja miały informować o funkcji. Preferowano proste, często przeskalowane formy, jak koło i kwadrat lu ciągnące się w nieskończoność kolumnady czy szerokie płaszczyzny ścian – elementy te w rzeczywistości wywierały nużące wrażenie i pomimo idealistycznego zamysłu nie miały żadnej funkcji dydaktycznej.

Hotel de Salm-Kyburg, ok. 1780, od 1804

Siedziba pałacu Orderu Legii Honorowej, arch. P. Rousseau, porównanie z pałacem Paca w Warszawie, Marconi; brama i dziedzińce; dziedziniec honorowy od ulicy i balustrada, owalny salon, dwa trakty, dach pogrążony, prosta architektura, proste obramienia okienne; nowy dziedziniec – kolumnada;

Wioska Marii Antoniny w Wersalu, 1782-86, R. Mique (1728-94)

Odejście od symetrii i powagi ze względu na charakter i funkcję. Zagroda wraz z młynem i mleczarnią, uzupełnione o teatr, bibliotekę i świątynię miłości; Były to ostatnie przedsięwzięcia przed Rewolucją (kilka lat później Mique został ścięty na szafocie);

Pierwsza biblioteka publiczna w Paryżu - Sainte Genevieve, arch. Henri Labrouste

Prosta fasada, brak dekoracji, pozorny ryzalit, otwory bez obramień; redukcja;

C. N. Ledoux (1736-1806) – budował mosty, kościoły, stosował formy geometryczne, spłaszczenie, addycyjność, prawdopodobnie był w Londynie, gdzie mógł się zetknąć z budowlami Hawksmoora, wiadome jest, że nie był we Włoszech;

Początki twórczości – surowość form architektonicznych, wariacje typów architektonicznych w nowej estetyce;

Hotel de Hallwil - rysunki z traktatu;

Hotel Thelusson, 1771-81 – punkt wyjścia – tradycyjne wzorce architektoniczne, paryski hotel – natura połączona z architekturą; łuk triumfalny, nawiązanie do form antycznych, surowa forma, zredukowane do najprostszych elementów architektonicznych;

Dominacja od 1781 roku, pruska architektura – 1795 rok;

Benouville, l. 80 XVIII w. - inne proporcje, gładka elewacja, porządek joński, wyraźna kondygnacja attyki oddzielona gzymsem; plany – odpowiedź na wysokie oczekiwania – westybul, dwa trakty pomieszczeń;

Rysunki z traktatu -> Pałacyk dla pani Guimard (połączony z teatrem),1770; grupa rzeźba Apollo i Terpsychora; fasada była naśladowana (np. Przez Langhansa), prosta bryła, przenikające się formy;

domy z traktatu, 1804, pawilony, pałacyki – uproszczone, zgeometryzowane; projekty – Dom Strażnika Wody (architektura fantazyjna) – architektura ma na nas działać w zależności od funkcji; poszukiwanie formy mówiącej o funkcji architektury;

Teatr w Besancon, 1775-84 – miejski mikrokosmos;

I wersja widowni – projekt zrealizowany – dokładny podział balkonów i lóż wg społecznej hierarchii; wnętrze spłonęło; portyk kolumnowy, surowa bryła, elementarnie prosta; jońskie kolumny bez kanelur; portyk bez naczółka; przenikające się bryły; system balkonów, lóż, charakter mieszany (prywatne loże i system teatralnych ławek w przyziemiu – nowość);

Rogatki celne w Paryżu (1785-1789/1800) – magazyn celny; stanowisko obserwacyjne; stajnia, biuro, sale dla 12 gwardzistów; było 45 rogatek, zachowały się 4:

Park Monceau

Place Denfert-Rochereau

Banere de la Villette (place Stalingrad)

Place de la Nation

Miały przerażać – siła i bezwzględność miasta, masywne, twarde formy centralne; inspiracje – architektura romańska i budowle Hawksmoora, a także Palladio i połączenie różnych form (np projekt pływającej bramy); pomiędzy rogatkami znajdował się mur akcyzowy;

Arc-et-Senans (Chaux) 1774-78, publ. 1804;

Zrezlizowane wg projektu Ledoux; koncepcja miasta idealnego – Chaux; wydobywano tam sól, produkcja soli była ściśle kontrolowana, stąd zakład przemysłowy otoczony murem, budynek bramny, wewnątrz mieszkania pracowników, wspólna kuchnia, budynki do odkażania soli; w centrum znajduje się dom dyrektora zwieńczony kaplicą – miał wzbudzać strach;

W traktacie przedstawiono także inny model, który został odrzucony, nawiązujący do tradycji architektury manufakturalnej – plan kwadratu, został on jednak uznany za niefunkcjonalny;

Chaux miało być zrealizowane jako lustrzane odbicie, została zrealizowana połowa; było to miasto-utopia – praca i życie społeczności; Wokół znajdowały się domy mieszkalne i budowle z odpowiedzią na projekt społeczny.

Dom Dyrektora – z kaplicą, serliana (motyw Palladiański); brak ołtarza, przestrzeń mieszkalna i biura znajdowały się wewnątrz; został zniszczony w dużym stopniu;

Wzory Palladia – motyw okien ciętych w murze (wywodzi się z Anglii);

Produkcyjne budynki – nowa więźba dachowa, motyw serliany, elementy rzeźbione – związek z wodą (mówią o funkcji); detal jest nawiązaniem do Hawksmoora;

Domy idealne:

Dom Strażnika – kula

Warsztat producenta beczek

Dom drwala

Dom wszystkich cnót, Dom Przyjemności, Dom pokoju, Świątynia na planie krzyża;

Etienne L. Boullee

Kaplica z iluzjonistycznym malowidłem – bazylika kolumnowa z kolebkowym sklepieniem;

Hotel de Brunoy, 1774 – redukcja planów, stajnie, zabudowania gospodarcze; związek z Bramą Brandenburską w Berlinie – portyk ze skrzydłami, schodkowe zwieńczenie;

Projekty Opery w Luwrze (konkurs), 1781

Traktat i niezrealizowane projekty – wizje architektoniczne nie przeznaczone do budowy;

Świątynia okrągła otoczona kolumnami, architektura rewolucyjna; detal antykizujący, ale oszczędny, pierwowzór – Panteon, termy rzymskie; obsesja kolumn – znak epoki;

Projekt biblioteki królewskiej, 1785 – otwarty dach, brak okien, sakralny charakter, architektura jako wolna sztuka; bezokienna fasada, gładka bryła;

Projekt katedry – św. Magdalena, 1786 – sztuka czysta, wizja architekta, brak ograniczeń;

Projekt muzeum, 1783 – górne światło;

Projekt ratusza – brak akcentu partii centralnej, koncept powtarzania jednego motywu, architektura bez granic;